Aktualności

Szanowni Państwo,

serdecznie zapraszamy na Prelekcję Mistrza, którą 9 grudnia o 11:30 wygłosi Profesor Piotr Żmigrodzki.

Temat wykładu: Bliskie i nieznane – słowniki języka polskiego w pierwszej połowie XX wieku.

Wykład będzie transmitowany na platformie blackboard:
https://eu.bbcollab.com/guest/f430d281bfed4f48bd3fb3e60171d358

——-

Okres pierwszej połowy XX wieku jest prawdziwą białą plamą historii polskiej leksykografii. W dużych kompendiach z dziedziny historii języka polskiego i polskiej leksykografii trudno znaleźć na temat większości słowników wtedy publikowanych jakiekolwiek bliższe informacje. Jest kilka przyczyn tego stanu rzeczy. Po pierwsze, dla językoznawców piszących w owym czasie były tu zjawiska zbyt świeże, aby mogły stać się przedmiotem refleksji, po drugie, większość tych słowników miała charakter popularny i komercyjny (wydawane były przez instytucje prywatne), dlatego też zdaniem uczonych na uwagę nie zasługiwały. Po trzecie, stosunki społeczno-polityczne po drugiej wojnie światowej doprowadziły do usunięcia tych słowników (oraz ich wydawców) z rynku i całkowicie zmieniły tok rozwoju polskiej leksykografii. Ten zamilczany rozdział historii polskiej leksykografii okazuje się jednak ciekawszy, niż można było przypuszczać. Stosunkowo bliski pod względem czasowym, bo przecież słowniki zwłaszcza okresu międzywojennego pewnie znajdują się jeszcze w wielu domowych bibliotekach; dużo ich też jest w sprzedaży antykwarycznej. Ówczesne słowniki są zbliżone także pod względem charakteru do tych, które ukazały się w Polsce w latach 90. XX wieku i na początku XXI wieku, gdy leksykografia popularna ponownie rozkwitła. Zapomniany, bo nieobecny w podręcznikach historii leksykografii i w pracach naukowych współczesnych językoznawców. Celem prelekcji będzie pokazanie najważniejszych zjawisk w leksykografii języka polskiego tego okresu, najpopularniejszych słowników, sylwetek ich autorów, wybranych zjawisk dotyczących ich życia rynkowego”, a także (niewielkiego, ale istniejącego) zasobu prac na temat tych słowników i możliwości oraz potrzeb badawczych.


Piotr Żmigrodzki

urodził się w 1966 roku w Częstochowie. Z wyksztalcenia polonista, językoznawca. Stopień doktora uzyskał w 1994 r., doktora habilitowanego – w 2001, profesora nauk humanistycznych – w 2009 r. W początkowym okresie pracy naukowej interesował się głównie składnią i semantyką języka polskiego, które badał w ramach metodologicznych generatywizmu i strukturalizmu, a także metodologią lingwistyki, opracowywał również popularne słowniki języka polskiego. Od początku XXI wieku zajmuje się przede wszystkim leksykografią i metaleksykografią. Od 2006 roku pracuje w Instytucie Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, w latach 2008–2016 był dyrektorem tej placówki. Od początku zatrudnienia w IJP PAN  kieruje zespołem przygotowującym Wielki słownik języka polskiego PAN (dostępny bezpłatnie pod adresem http://wsjp.pl) obecnie pełni funkcję kierownika pracowni i redaktora naukowego tego słownika. W indywidualnej działalności badawczej skupia się aktualnie na historii polskiej leksykografii pierwszej połowy XX wieku.

Inne ważniejsze funkcje:
·      redaktor naczelny czasopisma „Język Polski” (ISSN 0021-6941)
·   wiceprzewodniczący Zarządu Głównego Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego
·      członek Komitetu Językoznawstwa Polskiego Polskiej Akademii Nauk
·    członek Rady Języka Polskiego przy Prezydium Polskiego Polskiej Akademii Nauk.


Ważniejsze publikacje książkowe:

Monografie naukowe:

·      Zdania metaforyczne w języku polskim. Opis semantyczno-składniowy, Katowice 1995.
·      Właściwości składniowe analitycznych konstrukcji werbo-nominalnych w języku polskim Katowice 2000.
·      Wprowadzenie do leksykografii polskiej, Katowice 2003 (wyd. 2, 2005, wyd. 3, 2009).
·      Słowo – słownik – rzeczywistość. Z problemów leksykografii i metaleksykografii, Kraków 2008.
·      Wielki słownik języka polskiego PAN. Geneza, koncepcja, zasady opracowania, (współredaktor  naukowy i autor rozdziałów), Kraków 2018.

Słowniki:

·       Mały słownik synonimów, Kraków – Warszawa 1997 (wyd. 2, 2006).
·       Słownik ortograficzny z zasadami pisowni i interpunkcji, Kraków 1999 (wspólnie z Edwardem Polańskim).
·       Mały słownik antonimów (wyrazów o znaczeniach przeciwstawnych), Kraków –Warszawa 2001 (wyd. 2, 2006).
·       Leksykon ortograficzny. Warszawa 2001 (wspólnie z Edwardem Polańskim).
·       Wielki słownik języka polskiego PAN (redaktor naukowy), Kraków 2007–2020, online: http://wsjp.pl.