Aktualności

 [relacja w języku polskim]

Mini-debata – rozmowa sokratejska na temat piękna w sztuce i literaturze

14 listopada 2024 roku w Bibliotece Uniwersyteckiej im. Jerzego Giedroycia odbyła się rozmowa sokratejska na temat piękna w sztuce i literaturze, zorganizowana przez Pracownię Literatury Francuskiej i Frankofońskiej z Wydziału Filologicznego Uniwersytetu w Białymstoku. Debatę poprzedził wykład otwarty Pana dr Jana Kaznowskiego na temat „Piękno według Eugène Delacroix”, w którym mówca przybliżył złożoność definicji piękna w kontekście malarstwa romantycznego.

Spotkanie, które miało na celu rozwijanie zdolności erystycznych oraz pogłębianie wiedzy o koncepcjach piękna, nawiązała do happeningu artystyczno-literackiego „Jak poetą łatwo być!” z Jeżowiska I (2023).  

Studenci wówczas I roku Filologii Francuskiej stworzyli wiersze metodą dadaistyczną, czyli wyklejając przypadkowo dobrane słowa wycięte z gazet na duże plansze papieru. Powstały w ten sposób utwory, które rządzą się prawem przypadku, chaosu, braku logiki, formy, składni, myśli przewodniej... Oto przykład jednego z utworów, które powstały podczas happeningu:  

 "Wokół PIĘKNO zielona oaza  

Niebiański portret mnie  

szczodry spór  

sposoby  

walczyć?  

Los  

Wyleczył Na dobrym szlaku  

Najlepsze duet Subtelny  

Klasyczny jest soczysta kartkówka.„

Czy takie wiersze można uznać za przejaw twórczości? I czy mogą uchodzić za piękne? Nad tym właśnie zastanawialiśmy się podczas rozmowy sokratejskiej, wraz z zaproszonymi gośćmi.

Różnorodność spojrzeń na piękno  

W dalszej części debaty studenci III roku Filologii francuskiej oraz nasz absolwent przedstawili różne spojrzenia na piękno, zaczynając od klasycznych filozofów, a kończąc na współczesnych prądach artystycznych. Platon (V/IV w. p.n.e.) w *Hippiaszu Większym* uznawał piękno za obiektywny ideał, którego źródłem jest harmonia i doskonałość. Według niego pięknem było dążenie do doskonałości poprzez ciężką pracę – zarówno fizyczną, jak i intelektualną oraz moralną. Plotyn (III w n.e.), w rozprawie *O pięknie*, zauważył, że prawdziwe piękno pochodzi z jedności i harmonii, którą można dostrzec jedynie w sferze duchowej, a nie w zewnętrznych formach.  

Teofil Gautier (XIX w.), reprezentujący parnasizm, promował ideę "sztuki dla sztuki", głosząc, że piękno jest czyste, wolne od praktycznego zastosowania, a jego osiągnięcie wymaga wielkiego wysiłku. W *Przedmowie do powieści pod tytułem Panna de Maupin* stwierdził, że „użyteczne" oznacza „wulgarne".  

Z kolei futuryści (początek XX w.) widzieli piękno w dynamice, ruchu i nowoczesności. Podkreślali, że piękno tkwi w energii, postępie i technologii, odrzucając tradycyjne, statyczne kanony piękna. Dla nich sztuka miała wyrażać tempo współczesnego świata, z jego szybkością i przemianami.  

Zainteresowanie uczniów i aktywna dyskusja  

Debata okazała się interesującym doświadczeniem zarówno dla studentów, jak i zaproszonych gości – uczniów z III Liceum Ogólnokształcącego, Szkoły Społecznej przy Fabrycznej oraz Szkoły Podstawowej. Uczniowie, pod przewodnictwem Pani mgr Barbary Majewskiej, nauczycielki języka francuskiego, aktywnie uczestniczyli w dyskusji, odpowiadając na pytania dotyczące subiektywności i obiektywności piękna. Na przykład, dwie uczennice podjęły temat piękna subiektywnego i obiektywnego, stwierdzając, że piękno jest bardziej subiektywne, ponieważ to, co uznaje się za piękne, zależy od tego, jakie emocje sztuka w nas wzbudza.  

Cel spotkania i ocena wydarzenia  

Celem debaty było nie tylko rozwijanie zdolności erystycznych, czyli umiejętności prowadzenia argumentowanej dyskusji, ale także pogłębianie wiedzy o różnych koncepcjach piękna oraz dzielenie się tą wiedzą z młodszym pokoleniem. Studenci nie tylko przygotowali materiał do debaty, ale również zaprezentowali swoje refleksje, analizując teksty filozofów i artystów.  

Moja prywatna opinia  

Osobiście bardzo cieszę się, że mogłem wziąć udział w tej debacie. Było to dla mnie inspirujące doświadczenie, które zachęciło mnie do głębszego zgłębiania tematu piękna, zwłaszcza w kontekście różnych koncepcji piękna, które były prezentowane przez różne nurty literackie i filozoficzne. Udział w debacie pozwolił mi nie tylko poszerzyć swoją wiedzę, ale także podzielić się nią z młodszym pokoleniem, co było dla mnie bardzo satysfakcjonujące. Cieszyłem się, że mogłem zaprezentować swoje własne poglądy na temat piękna i w ten sposób zainspirować innych do refleksji nad tym fascynującym tematem.

Choć forma pytania i dyskusji okazała się atrakcyjna, warto zaznaczyć, że debata w przyszłości mogłaby być bardziej otwarta, polegająca na aktywnej wymianie opinii, w której każdy uczestnik miałby okazję swobodnie wyrazić swoje zdanie na temat piękna. Taki format debat mógłby sprawić, że spotkanie byłoby jeszcze bardziej dynamiczne i angażujące.

Dominik Bolesta, Student III roku Filologii Francuskiej

 [relacja w języku francuskim]

Mini-débat – dialogue socratique sur le beau dans l'art et la littérature

Le 14 novembre 2024, à la Bibliothèque Universitaire Jerzy Giedroyc, s'est tenu un dialogue socratique sur le beau dans l'art et la littérature, organisé par le Laboratoire de la Littérature Française et Francophone de la Faculté de Philologie de l'Université de Białystok. La discussion a été précédée d'une conférence publique du dr Jan KAZNOWSKI sur le thème « Du beau selon Eugène Delacroix », durant laquelle il a exploré la complexité de la notion du beau dans le contexte de la peinture romantique.

Cet événement, visant à développer les compétences argumentatives et à approfondir les connaissances sur les conceptions du beau, faisait écho au happening artistique et littéraire *« Être poète, c'est si facile ! (Jak poetą łatwo być!) »*, organisé lors du premier Jeżowisko en 2023.  

Les étudiants de la première année de Philologie Française avaient alors créé des poèmes selon la méthode dadaïste : ils avaient découpé des mots au hasard dans des journaux, qu'ils avaient ensuite collés sur de grandes feuilles de papier. Ces œuvres ainsi créées obéissaient aux lois du hasard, du chaos, de l'absence de logique, de structure, de syntaxe ou de pensée directrice...

Voici un exemple d'un poème créé lors de ce happening :  

Version originale en polonais:

Wokół PIĘKNO zielona oaza  

Niebiański portret mnie  

szczodry spór  

sposoby  

walczyć?  

Los  

Wyleczył Na dobrym szlaku  

Najlepsze duet Subtelny  

Klasyczny jest soczysta kartkówka.

Version française :

Autour LA BEAUTÉ, un oasis vert  

Un portrait céleste de moi  

Une querelle généreuse  

Des manières  

Combattre ?  

Destin  

Sur une bonne voie, il a guéri  

Un duo parfait, subtil  

Classique est un questionnaire juteux.

Peut-on considérer ces « œuvres » comme des expressions artistiques ? Peuvent-elles être qualifiées de belles ? Ces questions ont été au centre de notre discussion socratique avec nos invités.  

La diversité des regards sur le beau

Lors de la seconde partie du débat, les étudiants de troisième année de Philologie Française, accompagnés d'un ancien étudiant, ont présenté diverses perspectives sur le beau, des philosophes classiques aux courants artistiques modernes.  

Platon (Ve/IVe siècles av. J.-C.), dans « Hippias majeur » , considérait le beau comme un idéal objectif basé sur l'harmonie et la perfection. Pour lui, la quête du beau nécessitait un effort constant – physique, intellectuel et moral. Plotin (IIIe siècle apr. J.-C.), dans son traité « Du beau » , affirmait que la vraie beauté découle de l'unité et de l'harmonie, accessibles uniquement dans la sphère spirituelle, et non dans les formes extérieures.  

Théophile Gautier (XIXe siècle), représentant du Parnasse, promouvait l'idée de "l'art pour l'art„ , en affirmant que le beau était pur et dépourvu d'application pratique. Dans la « Préface à Mademoiselle de Maupin » , il déclarait que l'« utile » était synonyme de «vulgaire».  

Quant aux futuristes (début du XXe siècle), ils voyaient la beauté dans la dynamique, le mouvement et la modernité. Ils soulignaient que la beauté résidait dans l'énergie, le progrès et la technologie, rejetant les canons classiques, statiques. Pour eux, l'art devait exprimer le rythme du monde contemporain, sa vitesse et ses transformations.  

Intérêt des élèves et discussion active

Le débat s'est révélé être une expérience enrichissante tant pour les étudiants que pour les invités – les élèves du Lycée Général n° III, de l'École Sociale de Fabryczna et de l'École Primaire. Sous la direction de Mme Barbara MAJEWSKA, professeure de français, les élèves ont participé activement, répondant à des questions sur la subjectivité et l'objectivité du beau. Par exemple, deux lycéennes ont défendu l'idée que la beauté était principalement subjective, car ce que nous trouvons beau dépend des émotions que l'art suscite en nous.  

Objectifs et évaluation de l'événement

L'objectif de cette discussion était non seulement de développer des compétences argumentatives, mais aussi d'approfondir les connaissances sur les conceptions variées de la beauté et de partager ces réflexions avec les jeunes générations. Les étudiants avaient non seulement préparé le matériel pour le débat, mais ils avaient aussi présenté leurs propres réflexions en analysant les textes des philosophes et des artistes.  

Mon avis personnel

Personnellement, je suis très heureux d'avoir participé à ce débat. Ce fut une expérience inspirante qui m'a encouragé à explorer davantage le thème de la beauté, notamment à travers les conceptions variées présentées par les courants littéraires et philosophiques. Participer au débat m'a permis d'élargir mes connaissances et de les partager avec les jeunes générations, ce qui m'a apporté une grande satisfaction. J'étais également ravi de pouvoir présenter mes propres idées sur la beauté, en espérant inspirer d'autres à réfléchir à ce sujet fascinant.  

Bien que la forme actuelle de la discussion ait été attrayante, il est à noter que dans l'avenir, le débat pourrait être davantage ouvert, permettant un échange actif d'opinions où chaque participant pourrait librement exprimer ses idées sur la beauté. Ce format rendrait la rencontre encore plus dynamique et engageante.  

Dominik Bolesta, Student III roku Filologii Francuskiej