Wydarzenia

Spotkanie z Tymonem Adamczewskim, Tomaszem Dobrogoszczem i Katarzyną Więckowską oraz dyskusja wokół książki Roba Nixona „Powolna przemoc i ekologia ubogich” 08.12.2025 (poniedziałek), godz. 18:00.

Organizatorzy: Wydział Filologiczny Uniwersytetu w Białymstoku & Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku

Książka uważana za jedną z najważniejszych publikacji ekokrytycznych XXI wieku.  Pojęcie powolna przemoc na stałe weszło już do słownika literatury ekologiczno-społecznej.

„Powolna przemoc przebiega stopniowo i niedostrzegalnie. Działa wyniszczająco, ale jej efekty zostają odroczone, bo jest również rozproszona w czasie i przestrzeni, a ponieważ polega na długotrwałym osłabianiu i wycieńczaniu, najczęściej w ogóle nie postrzega się jej w kategoriach przemocy. Zazwyczaj przez przemoc rozumiemy zdarzenie lub czynność o charakterze natychmiastowym, gwałtownym i ewidentnym, które potrafimy jednoznacznie ulokować w czasie i przestrzeni: manifestuje się ona nagle i w sposób całkowicie jawny, więc dostrzegamy ją od razu. Uważam, że należy bardzo szczegółowo przyjrzeć się innemu rodzajowi przemocy: przemocy, która nie jest ostentacyjnie jawna i natychmiastowa, ale intensyfikuje się i narasta, a jej katastrofalne skutki rozciągają się w różnych skalach czasowych. W tym celu powinniśmy również podjąć wyzwania, jakie stawia przed nami względna niedostrzegalność powolnej przemocy – dotyczą one sposobów jej przedstawiania, opowiadania o niej i podejmowania działań z nią związanych. Trudności, jakie napotykamy przy każdej próbie opisania zmiany klimatu, topnienia lodowców, rozprzestrzeniania się toksycznych zanieczyszczeń, wzrostu stężeń toksyn w organizmach wyższych, wylesiania, radioaktywnych pozostałości wojennych, zakwaszenia oceanów czy innych powoli ujawniających się katastrof ekologicznych mogą znacząco utrudnić mobilizację sił i podejmowanie zdecydowanych działań. Ofiary długiego wymierania, zarówno wśród ludzi, jak i w obszarze środowiska naturalnego – sukcesywnie zabijane przez toksyczne pozostałości działań wojennych bądź przez zmiany klimatu i zatrważająco łatwo bagatelizowane – nie są w dostatecznym stopniu uwzględniane przy planowaniu działań ani obecne w ludzkiej pamięci.”

„Jednym z zadań, jakie postawiłem sobie, pisząc tę książkę, jest pokazanie, jak bardzo lekceważymy powolne i długotrwałe kataklizmy, które cierpliwie dawkują spustoszenie, pozostając poza zasięgiem naszej łatwo rozpraszającej się uwagi i nie wzbudzając zainteresowania żądnych sensacji korporacyjnych mediów. Zdradliwy charakter powolnej przemocy wynika w dużej mierze z tego, że czas spektakularny i czas niespektakularny nie wywołują w nas jednakowego skupienia. W epoce zdominowanej przez widowiskowość chwili powolna przemoc skazana jest na nieatrakcyjność, nie dostaje jej bowiem wyrazistych efektów specjalnych przyciągających publiczność do kin i podnoszących oglądalność w telewizji.”

[ze wstępu książki Roba Nixona „Powolna przemoc i ekologia ubogich”]

Koncepcja i prowadzenie: Anna Maria Karczewska (Wydział Filologiczny Uniwersytetu w Białymstoku)

Identyfikacja wizualna: Justyna Wawrzyniuk