KIEROWNIK: dr hab. Grzegorz Czerwiński
ŹRÓDŁO FINANSOWANIA: Narodowe Centrum Nauki (OPUS 4)
OKRES REALIZACJI: 2013–2016
NUMER PROJEKTU: 2012/07/B/HS2/00292
BUDŻET: 204 563 zł
OPIS
Celem projektu było kompleksowe usystematyzowanie i opis literatury polsko-tatarskiej, przy założeniu (w czym zawierała się podstawowa hipoteza projektu), iż literatura ta stanowi odrębne zjawisko na gruncie dwudziestowiecznej literatury polskiej, wykraczające poza nurt kresowy lub regionalny. Projekt był próbą całościowego omówienia twórczości literackiej Tatarów polskich po 1918 roku. Co istotne, choć grupa ta wywodzi się z muzułmańskich osadników turkijskich przybyłych na tereny Wielkiego Księstwa Litewskiego w XIV-XVI wieku, to współcześni twórcy tatarscy piszą obecnie wyłącznie w języku polskim, będącym dzisiaj jedynym ich językiem natywnym. Już w XVI wieku Tatarzy żyjący w Rzeczpospolitej Obojga Narodów zaczęli zatracać swój rodzimy język kipczacki z grupy języków turkijskich na korzyść języków oficjalnych WKL, którymi były język białoruski i polski.P owyższa konstatacja dotycząca polskojęzyczności autorów tatarskich odnosi się wyłącznie do Tatarów mieszkających w Drugiej Rzeczypospolitej oraz we współczesnym państwie polskim. Wywodzący się z tej samej grupy muzułmanów Wielkiego Księstwa Litewskiego Tatarzy, którzy po 1945 roku mieszkali w Związku Radzieckim, a następnie na Litwie i Białorusi, posługują się odpowiednio językiem litewskim i białoruskim lub rosyjskim.
Termin „literatura polsko-tatarska” wprowadził do piśmiennictwa naukowego tatarski poeta, a jednocześnie literaturoznawca i politolog Selim Chazbijewicz. W referacie wygłoszonym w Białymstoku a zatytułowanym Tatarzy i Wileńszczyzna XIX i XX w. w polskiej i polsko-tatarskiej literaturze, (w: Wilno - Wileńszczyzna jako krajobraz i środowisko wielu kultur, t. 4, red. E. Feliksiak, 1992) założył on poniekąd, iż piśmiennictwo Tatarów przynależy w gruncie rzeczy do literatury polskiej. Argumentem na rzecz tej tezy był fakt, iż tworzone jest ono w języku polskim, jednocześnie podejmując zagadnienia obce kulturze europejskiej, gdyż będące domeną filozofii i estetyki turkijsko-muzułmańskiej.
Autor niniejszego projektu wyszedł z założenia, że literatura polskich Tatarów jest zjawiskiem pogranicznym, bazując na ustaleniach socjologów (przede wszystkim Katarzyny Warmińskiej, autorki monografii Tatarzy polscy. Tożsamość religijna i etniczna, 1999), których zdaniem tożsamość Tatarów różni się od tożsamości pozostałych mniejszości zamieszkujących państwo polskie, gdyż konstytuują ją trzy równorzędne elementy (polskość, tatarskość, muzułmańskość), a nie konfrontacja wobec polskości (jak w wypadku Białorusinów, Ukraińców, Rosjan, Niemców czy Łemków). Celem dociekań była zatem weryfikacja hipotezy, wedle której literatura Tatarów polskich stanowi łącznik pomiędzy tradycją polską i kulturą muzułmańskiego Wschodu. Badana była jednak nie tylko tożsamość etniczna reprezentowana w tekście, lecz równie i przede wszystkim wyobraźnia artystyczna oraz odmienny od „ogólnopolskiego” kulturowy punkt widzenia.
NAJWAŻNIEJSZE PUBLIKACJE:
W ramach naszego serwisu www stosujemy pliki cookies zapisywane na urządzeniu użytkownika w celu dostosowania zachowania serwisu do indywidualnych preferencji użytkownika oraz w celach statystycznych. Użytkownik ma możliwość samodzielnej zmiany ustawień dotyczących cookies w swojej przeglądarce internetowej. Więcej informacji można znaleźć w Polityce Prywatności Uniwersytetu w Białymstoku. Korzystając ze strony wyrażają Państwo zgodę na używanie plików cookies, zgodnie z ustawieniami przeglądarki.
