Młodzi pozytywiści warszawscy („Przegląd Tygodniowy” 1866-1876) – narodziny nowoczesnej świadomości. Nowe ujęcia te

KIEROWNIK: dr hab. Anna Janicka, prof. UwB
ZESPÓŁ: prof. zw. dr. hab. Alina Kowalczykowa (IBL PAN), dr Łukasz Zabielski (Dział Naukowy Glogerianum Książnicy Podlaskiej im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku), dr Michał Siedlecki (Dział Naukowy Glogerianum Książnicy Podlaskiej), mgr Patryk Suchodolski (Dział Naukowy Glogerianum Książnicy Podlaskiej), dr Paweł Wojciechowski (Wydział Filologiczny UwB). Ponadto, jako wykonawcy, w projekcie wzięli udział badacze z kilkudziesięciu ośrodków w Polsce i za granicą.
ŹRÓDŁO FINANSOWANIA: Narodowy Program Rozwoju Humanistyki
OKRES REALIZACJI: 2014–2020
NUMER PROJEKTU: Nr PJP/PJP/2020/1/00006
BUDŻET: 400 000 zł

STRESZCZENIE
Punktem wyjścia projektu badawczego było przekonanie (poparte badawczymi rozpoznaniami i kwerendami), że publicystyka środowiska młodych pozytywistów warszawskich, skupionych wokół powstałego w Warszawie w roku 1866 „Przeglądu Tygodniowego”, reprezentowana jest w badaniach nad wiekiem XIX selektywnie i niedostatecznie. W obiegu funkcjonowały przede wszystkim teksty programowe, ilustrujące i poświadczające zasadnicze dla polskiego pozytywizmu programy: pracy organicznej czy pracy u podstaw, itp. Nie kwestionując, rzecz jasna, ich zasadności, mieliśmy jednak przekonanie, że w publicystyce tego środowiska obecnych jest znacznie więcej problemów, kwestii, idei, konkretów życia codziennego. Dlatego też w podejmowanym projekcie sformułowano przede wszystkim dwa cele badawcze:

1. naukowe opracowanie i krytyczne wydanie nieobecnych w świadomości czytelniczej tekstów publicystycznych młodych pozytywistów warszawskich z kręgu „Przeglądu Tygodniowego” w latach 1866-1876 (to jest od momentu powstanie pisma do wydrukowania na jego łamach cyklu esejów Aleksandra Świętochowskiego Dumania pesymisty);

2. odtworzenie na podstawie teksów źródłowych narodzin nowego paradygmatu kulturowego, społecznego i światopoglądowego (zasadnicze dla zrozumienia rodzącej się wówczas świadomości młodego pokolenia kwestie społeczne, światopoglądowe, polityczne, literackie); tak, aby odzyskać i przywrócić całość wczesnopozytywistycznego dyskursu współczesnej naukowej świadomości, a co za tym idzie – inaczej spojrzeć na lata siedemdziesiąte XIX wieku – właśnie poprzez ujętą całościowo dynamikę przemiany.

NAJWAŻNIEJSZE PUBLIKACJE:

Efektem zespołowych badań nad środowiskiem młodych pozytywistów warszawskich jest cykl publikacji o charakterze:

monografii zbiorowych:

1. Pozytywiści warszawscy: „Przegląd Tygodniowy” 1866-1876, Seria I: Studia, rewizje, konteksty, red. naukowa i wstęp A. Janicka, Białystok 2015 (Wydawnictwo Alter Studio);
2. Pozytywiści warszawscy: „Przegląd Tygodniowy” 1866-1876, Seria II: Polska, Europa, świat, red. naukowa A. Janicka, Białystok 2020 (Wydawnictwo Temida 2).

oraz antologii:

1. „Przegląd Tygodniowy” 1866-1876. Teksty, analizy, komentarze, Seria I: Pozytywiści, idee, programy, T. 1: Obraz człowieka, t. 1-2, red. Anna Janicka, współpraca redakcyjna: Alina Kowalczykowa, Łukasz Zabielski, opr. tekstów i komentarze: Michał Siedlecki, Patryk Suchodolski, Paweł Wojciechowski, Łukasz Zabielski, Białystok 2019;
2. „Przegląd Tygodniowy” 1866-1876. Teksty, analizy, komentarze, Seria I: Pozytywiści, idee, programy, T. 2: Pismo, utopie, projekty, t. 1-2, red. Anna Janicka, współpraca redakcyjna: Alina Kowalczykowa, Łukasz Zabielski, opr. tekstów i komentarze: Michał Siedlecki, Patryk Suchodolski, Paweł Wojciechowski, Łukasz Zabielski, Białystok 2019;
3. „Przegląd Tygodniowy” 1866–1876. Teksty, analizy, komentarze, Seria I: Pozytywiści, idee, programy, T. 3: Literatura i życie, t. 1-2, red. Anna Janicka, współpraca redakcyjna: Alina Kowalczykowa, Łukasz Zabielski, opr. tekstów i komentarze: Michał Siedlecki, Paweł Wojciechowski, Patryk Suchodolski, Łukasz Zabielski, Białystok 2020;
4. „Przegląd Tygodniowy” 1866-1876. Teksty, analizy, komentarze, Seria II: Pozytywiści i świat, t. 1-2, red. Anna Janicka, współpraca redakcyjna: Alina Kowalczykowa, Łukasz Zabielski, opr. tekstów i komentarze: Michał Siedlecki, Patryk Suchodolski, Paweł Wojciechowski, Łukasz Zabielski, Białystok 2020.

Wstępy do tomów antologii napisali następujący badacze: prof. Grzegorz Markiewicz (Uniwersytet Łódzki), dr hab. Anna Janicka (Wydział Filologiczny UwB), prof. Tadeusz Budrewicz (Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie), dr hab. Mateusz Skucha (Uniwersytet Jagielloński), dr hab. Anna Nosek (UwB), prof. Tomasz Sobieraj (Uniwersytet Adama Mickiewicza), dr Paweł Wojciechowski (UwB), dr hab. Renata Stachura-Lupa (UP w Krakowie), prof. Tadeusz Bujnicki (Uniwersytet Warszawski), prof. Irena Szczepankowska (UwB), dr Łukasz Zabielski (Naukowy Dział Glogerianum Książnicy Podlaskiej im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku), dr hab. Dawid Maria Osiński (UW), dr hab. Małgorzata Litwinowicz-Droździel (UW), dr Michał Siedlecki (Naukowy Dział Glogerianum Książnicy Podlaskiej), dr Anna Karczewska (Biblioteka Publiczna m. st. Warszawy, Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego), dr Anna Pycka (Warszawska Wyższa Szkoła Humanistyczna im. Bolesława Prusa), dr Małgorzata Burzka-Janik (Uniwersytet Opolski), dr Joanna Kubicka (UW), prof. Dariusz K. Sikorski (Uniwersytet Gdański), prof. Beata Obsulewicz-Niewińska (Katolicki Uniwersytet Lubelski), dr hab. Joanna Zajkowska (UKSW Warszawa), prof. Jarosław Ławski (UwB), prof. Ewa Owczarz (Uniwersytet Mikołaja Kopernika), dr hab. Urszula Kowalczuk (UW), dr Sylwia Karpowicz-Słowikowska (British International School Gdańsk), dr hab. Anna Sobiecka (Akademia Pomorska w Słupsku), prof. Piotr Rosiński (Uniwersytet Jana Kazimierza w Kielcach), prof. Marek Dybizbański (UO), dr hab. Agnieszka Bąbel (IBL PAN), dr Dariusz Piechota (UwB), dr hab. Paweł Tomczok (Uniwersytet Śląski), prof. Ewa Skorupa (UJ).

KONFERENCJE

W ramach projektu zorganizowano również dwie konferencje naukowe:

• I Ogólnopolska Konferencja Naukowa Narodziny nowoczesnej świadomości. Młodzi pozytywiści warszawscy: Przegląd Tygodniowy 1866-1876. Edycja pierwsza: Obraz człowieka – rewizje, Białystok, 5-6 grudnia 2014 roku;
• II Ogólnopolska Konferencja Naukowa Narodziny nowoczesnej świadomości. Młodzi pozytywiści warszawscy: Przegląd Tygodniowy 1866-1876. Edycja druga: obraz świata, Europy i Polski – rewizje, Białystok, 18-19 września 2015 r.

W konferencjach wzięło udział 26 badaczy (I konferencja) oraz 23 badaczy (II konferencja) z kilkunastu ośrodków naukowych w Polsce i za granicą, między innymi: Uniwersytetu w Białymstoku, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Gdańskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, Instytutu Badań Literackich w Warszawie, Uniwersytetu Opolskiego, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Akademii Pomorskiej w Słupsku oraz Uniwersytetu im. I. Miecznikowa w Odessie.