„Pisma” Henryka Sienkiewicza. Edycja krytyczna pierwsza. Z okazji 100. Rocznicy Odzyskania Niepodległości

„Pisma” Henryka Sienkiewicza. Edycja krytyczna pierwsza. Z okazji 100. Rocznicy Odzyskania Niepodległości 

KIEROWNIK: prof. dr hab. Jolanta Sztachelska
Katedra Modernizmu Europejskiego i Badań Kulturowych Uniwersytet w Białymstoku 
OKRES REALIZACJI: 2022–2027
NUMER PROJEKTU: 11H20 015388
BUDŻET: 1 657 714,00 zł

Komitet Redakcyjny: Adrianna Adamek-Świechowska, Tadeusz Budrewicz, Tadeusz Bujnicki, Wacław Forajter, Ireneusz Gielata, Agnieszka Kuniczuk, Agnieszka Marszałek, Filip Mazurkiewicz, Magdalena Piekara, Paweł W. Ryś, Ewa Skorupa, Tomasz Sobieraj, Jolanta Sztachelska (przewodnicząca, redaktor naukowa), Karolina Szymborska (sekretarz)

STRESZCZENIE:

Przedmiotem grantu jest edycja krytyczna Pism Henryka Sienkiewicza, stanowiących jedno z najważniejszych literackich źródeł polskiego dziedzictwa narodowego o fundamentalnym znaczeniu dla polskiej tożsamości i kultury.
Dorobek twórczy Sienkiewicza tworzą powieści historyczne i współczesne, podróżopisarstwo i publicystyka, krytyka literacka, pisma społeczne i polityczne, dramaty, wiersze i inne literackie czy publicystyczne imponderabilia (np. ankiety czy wywiady udzielane prasie na całym świecie).

Projekt dotyczy opracowania pierwszej i – jak należy sądzić – ostatniej, ostatecznej edycji krytycznej pism Noblisty z 1905 roku. Dziedzictwo narodowe ulega przemianie kulturowej, dotyka je problem filologizacji, zanika żywiołowy odbiór dzieł uznanych za fundamentalne dla zachowania narodowej tożsamości. Powojenne, pomnikowe wydanie 60 tomów Dzieł Henryka Sienkiewicza pod redakcją Juliana Krzyżanowskiego (wprowadzone na rynek księgarski w 1948 roku), na którym bazują wszystkie powojenne wydania popularne, mimo zapewnień badacza co do staranności edycji, nie jest i nie może być podstawą, na której w XXI wieku da się budować nowoczesne hipotezy naukowe, interpretacje czy choćby weryfikować stare.

Zasadniczym celem publikacji dzieł Sienkiewicza w obecnej edycji jest przywrócenie im stosownej pozycji w kulturze współczesnej. Wykonawcy projektu są zdania, że pierwszemu polskiemu laureatowi Nagrody Nobla należy się uwaga i zainteresowanie głębsze niż to, którym się go obdarza. Edycja krytyczna może być szansą, byśmy w szacownym autorze z przeszłości zobaczyli pisarza na miarę XXI wieku - zainteresowanego modernizującym się światem, wsłuchanego w swój czas, mającego własny, nieraz bardzo krytyczny stosunek do wielu przejawów życia politycznego i społecznego, zatroskanego przedłużającą się niewolą, projektującego przyszłość wolnej Polski. Taki właśnie jest Sienkiewicz w świetle swoich utworów - wielki a nieznany, nigdy niedoczytany do końca.

Wykonawcami w grancie są wybitni polscy naukowcy, historycy literatury, edytorzy, przedstawiciele różnych środowisk naukowych, takich jak Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu (prof. dr hab. Tomasz Sobieraj), Uniwersytet Gdański (dr Adrianna Adamek-Świechowska), Uniwersytet Jagielloński (prof. prof. dr hab. Ewa Skorupa, Agnieszka Marszałek, dr Paweł W. Ryś), Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie (prof. dr hab. Tadeusz Budrewicz), Uniwersytet Śląski (prof., prof. dr hab. Wacław Forajter, Magdalena Piekara, Ireneusz Gielata, Filip Mazurkiewicz), Uniwersytet Warszawski (prof. dr hab. Tadeusz Bujnicki), Uniwersytet Wrocławski (dr hab. Agnieszka Kuniczuk), Uniwersytet w Białymstoku (prof. dr hab. Jolanta Sztachelska, dr Karolina Szymborska).

Wydawcą całości jest Uniwersytet w Białymstoku, grant realizuje lubelskie wydawnictwo naukowe Episteme.

Edycja krytyczna "Pism" Henryka Sienkiewicza ukaże się w następującym układzie:

1. Seria I: Nowelistyka (Nowele, opowiadania, szkice powieściowe, inne drobne utwory epickie), wykonawcy:
2. Seria II: Powieści historyczne (Trylogia (Ogniem i mieczem, Potop, Pan Wołodyjowski); Quo vadis; Na polu chwały; Krzyżacy; Legiony).
3. Seria III: Powieści współczesne (Bez dogmatu,Rodzina Połanieckich, Wiry, W pustyni i w puszczy).
4. Seria IV: Publicystyka (cz. 1: Cykle dziennikarskie; cz. 2: Odczyty i eseistyka literacka; cz. 3: Artykuły polityczne i społeczne; cz. 4: Wspomnienia, wywiady, ankiety).
5. Seria V: Korespondencje podróżne (Listy z podróży do Ameryki; Listy z Afryki; listy z Italii, Francji, Hiszpanii, Grecji).
6. Seria VI: Dramaty, wiersze, inne drobne teksty.
7. Suplement.

W grancie planujemy :

1.Publikację ponad 30 tomów oryginalnych dzieł Henryka Sienkiewicza w nowoczesnym opracowaniu edytorskim.
2. Opracowanie cyfrowej wersji edycji krytycznej w odniesieniu do wybranych utworów pisarza (niektóre powieści historyczne, wybór nowel i podróżopisarstwa, pisma literackie, pisma społeczno-polityczne).
3. Opracowanie i realizację cyfrowej prezentacji warsztatu pisarskiego autora - na przykładzie Krzyżaków z uwagi na dobrze zachowany, bogaty rękopis.

W pierwszym etapie realizacji grantu, tj. w latach 2022-2027, zespół wykonawców pracuje nad opracowaniem i publikacją następujących 10 tytułów utworów Henryka Sienkiewicza:

1. Nowelistyka (A. Kuniczuk, F. Mazurkiewicz).
2. Powieść historyczna - Krzyżacy(T. Bujnicki, P. W. Ryś); Quo vadis (A. Adamek-Świechowska).
3. Listy z podróży do Ameryki (J. Sztachelska, K. Szymborska).
4. Listy z Afryki (W. Forajter, M. Piekara).
5. Publicystyka literacka (I. Gielata).
6. Powieści współczesne - Bez dogmatu (T. Budrewicz), Rodzina Połanieckich (E. Skorupa), Wiry (T. Sobieraj).
7. Dramaty - (A. Marszałek).

Na tym etapie powstanie także koncepcja publikacji cyfrowej oraz prezentacji warsztatu twórczego pisarza.

W roku 2024 ukazały się drukiem dwie powieści współczesne (seria III): Wiry w oprac. Tomasza Sobieraja oraz Bez dogmatu, w opracowaniu Tadeusza Budrewicza.

W 2025 ukażą się: Listy z Afryki, Rodzina Połanieckich, Nowelistyka, Quo vadis.

Oficjalny profil na Facebook: "Pisma" Henryka Sienkiewicza